کتابخانه‌ی مدرسه
متأسفانه در خیلی از مدارس استفاده‌های لازم از کتابخانه‌ی مدرسه نمی‌شود. در حالی که محیط کتابخانه می‌تواند محیطی گرم و صمیمی برای انجام فعالیت‌های گروه‌های مختلف در مدرسه و مطالعه‌ی دانش‌آموزان و معلمان و ارتباط آن‌ها با هم باشد. روز کتاب می‌تواند شروع خوبی برای بعضی فعالیت‌های کتابخانه باشد. بنابراین از قبل گروه کتابخوانی و کتابخانه را تشکیل دهید. این گروه یکی از زیرگروه‌های شورای دانش‌آموزی مدرسه می‌باشد. برای این گروه وظایفی مشخص کنید. یکی از این وظایف به عهده گرفتن مسئولیت کتابخانه و کتاب‌ها می‌باشد. البته در این روز از دانش‌آموزان دیگر نیز دعوت کنید تا در کارهای مربوط به کتابخانه کمک کنند. امتیازی هم برای این دانش‌آموزان در نظر بگیرید. برای علاقه‌مند کردن بیشتر بچه‌ها می‌توانید به دانش‌آموزان دوره‌ی ابتدایی از قبل کتاب «خواب‌های عجیب» از انتشارات مدرسه (داستان مربوط به کتابخانه) و به دانش‌آموزان دوره‌ی راهنمایی و دبیرستان کتاب «کلونک» از انتشارات هرمس را برای مطالعه پیشنهاد کنید.
حال می‌خواهیم کتابخانه‌ی مدرسه را از نو راه‌اندازی کنیم. فعالیت‌های زیر در این مورد پیشنهاد می‌شوند:
-
تمیز کردن کتابخانه و قفسه‌ها (در صورتی که تا به حال در مدرسه‌تان کتابخانه نداشته‌اید، روز کتاب فرصت خوبی است؛ از قبل با مدیر هماهنگ کنید و مکان، قفسه و کتاب‌های مناسب را تهیه کنید.). در این کار از همکاری معلم‌های دیگر هم استفاده کنید. دانش‌آموزان از دیدن مشارکت معلمشان، انگیزه‌ی بیشتری برای کار پیدا می‌کنند.
-
ترمیم کتاب‌ها: بعضی کتاب‌های کتابخانه ممکن است پاره و معیوب شده باشند. حتماً قسمتی از کار را صرف ترمیم کتاب‌ها کنید. اهمیت نگهداری از کتاب نیز در این‌جا بیشتر آشکار می‌شود.
-
مهر کردن و شماره زدن کتاب‌ها: با همکاری یکدیگر و راهنمایی شما، به آن‌ها یاد بدهید کتاب‌ها را مهر و شماره کنند.
-
درآوردن لیستی از کمبودهای کتابخانه به کمک معلمان (تهیه این لیست می‌تواند در طول سال ادامه یابد).
-
در صورتی که کتابخانه‌ی مدرسه‌تان نام ندارد از گروه کتابخانه بخواهید نامی برای آن با مشورت یکدیگر در نظر بگیرند. برای انتخاب نام می‌توانند از نظر بقیه‌ی دانش‌آموزان هم استفاده کنند؛ (مثل این‌که از صندوق پیشنهادات استفاده کنند و بقیه نظرشان را داخل صندوق بیندازند.)
-
از کتاب‌های کتابخانه نمایشگاهی در مدرسه برپا کنند تا بدین ترتیب بقیه هم با کتاب‌ها آشنا شوند.
-
در صورتی که کتابخانه‌ی مجهزی دارید و از بعضی کتاب‌ها چند نسخه موجود است، تعدادی از این کتاب‌ها را به مدارس محروم هدیه کنید.
-
کتاب‌های کتابخانه را معرفی کنند (سر صف، تابلوی مدرسه، سر کلاس‌های مختلف).
-
قوانین کتابخانه، نحوه‌ی عضویت، امکانات کتابخانه و کارهایی که می‌توان در آن‌جا انجام داد را در کتابخانه و تابلوی مدرسه بگذارند و حتی سر صف خلاصه‌ای از آن را ارائه دهند. باید در این زمینه تبلیغات لازم را انجام دهند، پس نحوه‌ی معرفی خیلی مهم است. برای بهترین معرفی امتیاز قرار بدهید؛ بهتر است مسابقه‌ای برای بهترین معرفی کتابخانه برگزار کنید.
-
گروه کتابخوانی باید معرفی از خودش و فعالیت‌هایی که قرار است در طول سال داشته باشد سر صف و در تابلو مدرسه ارائه دهد و برای گرفتن اعضای جدید فراخوان بدهد و همکاری بقیه‌ی دانش‌آموزان را جلب کند.
-
معرفی هفت کتاب در هفت روز هفته‌ی کتابخوانی توسط گروه کتابخوانی انجام شود. بعلاوه معرفی کتاب به صورت هفتگی سر صف و در تابلو مدرسه،باید از برنامه‌های همیشگی گروه کتابخوانی باشد.
بازدید از کتابخانههای عمومی
باید سعی کنیم دانش آموزان را با فضای یک کتابخانه‌ی عمومی آشنا و مأنوس کنیم تا در فرصت‌های مختلف بهره‌های لازم را از این مکان‌ها ببرند. توجه کنید که خیلی از دانش‌آموزان چنین محیطی را به درستی نمی‌شناسند و نمی‌دانند چه استفاده‌هایی می‌توانند از آن‌جا ببرند. پس تمام سعی خود را در این زمینه بکار گیرید. تشکیل همایش‌های مختلف به مناسبت‌های مختلفی که در طول سال وجود دارد، گروه‌های مختلفی که می‌توانند در مدرسه وجود داشته باشند و تحقیقات و برنامه‌های اجرایی داشته باشند (مثل محیط زیست، بهداشت، گروه فعالیت‌های انسان‌دوستانه، کتابخانه، کتابخوانی و ….)؛ مسابقات داستان‌نویسی، نقد داستان و … فرصت‌های مناسبی هستند که دانش‌آموزان می‌توانند با چنین محیط‌هایی آشنا شوند و از آن استفاده کنند. بهتر است بازدید از کتابخانه‌ها را در برنامه‌ی سالانه‌ی خود قرار دهید و هر بار گروهی را به آن‌جا ببرید.
در کتابخانه‌ی عمومی توجه به نکاتی اهمیت دارد که در زیر آمده است:
-
قوانین مربوط به کتابخانه
-
نحوه‌ی عضویت در کتابخانه
-
آشنایی با بخش‌های مختلف کتابخانه مانند بخش کتاب‌های امانتی، کتاب‌های مرجع، روزنامه‌ها، نشریات، مقالات و …؛ و حتی مکان‌هایی مثل نمازخانه و بوفه. به علاوه در بسیاری کتابخانههای عمومی کلاس‌های فرهنگی و هنری تشکیل می‌شود بهتر است با مکان و نوع کلاس‌ها نیز آشنا شوید.
-
آشنا شدن با نحوه‌ی چیدمان کتاب‌ها در قفسه‌ها و شماره‌های کتاب‌ها (مثلاً موضوع‌بندی بودن آن‌ها: علوم تربیتی، فلسفه و … و آشنایی با رده‌بندی دیویی)
-
آشنایی با گروه‌های سنی الف تا د و دیدن کتاب‌های مختلف در این گروه‌ها
-
آشنایی با نحوه‌ی جستجوی کتاب، مقاله یا نشریه مورد نظرتان در کتابخانه
-
آشنایی با مشخصات مختلف کتاب‌ها. توجه به فهرست، مقدمه‌ی کتاب، خلاصه‌ی پشت جلد کتاب، گروه سنی، ناشر، نویسنده و مترجم و از این قبیل موارد اهمیت دارند.
-
توجه دادن به نقش کتابدار و وظایفی که به عهده دارد.
-
معرفی کتاب‌هایی از کتابخانه که مناسب گروهی است که برای بازدید رفته‌‌‌‌‌اند و یا مناسب خانواده‌های آن‌ها می‌باشد.
-
شروع قرارهای هفتگی برای رفتن به کتابخانه و استفاده از منابع و محیط آن‌جا
می‌توانید بعد از بازدید از کتابخانه از دانش‌آموزان امتحانی در مورد چیزهایی که از کتابخانه باید بدانند بگیرید.
مسابقه‌ی خاطره نویسی
این مسابقه فراخوانی است برای معلمان، والدین و دانش‌آموزان. خاطرات افراد مختلف با کتاب و با موضوعاتی مثل:کتابی که خواندم و بر اساس آن تصمیم مهمی در زندگی گرفتم؛ ماجراهای کتابی که هدیه دادم یا هدیه گرفتم؛ مسائل مختلفی که در خواندن کتاب داشتم، مثل این‌که تا مدت‌‌ها کلمه‌ای را اشتباهی می‌خواندم و مشکل یا ماجرای خنده‌داری که برایم پیش آمد؛ دغدغه‌ای که داشتم و در یک کتاب جوابش را پیدا کردم؛ تأثیرگذارترین، زیباترین، بهترین، بدترین، ترسناک‌ترین، هیجان‌انگیزترین، مأیوس‌کننده‌ترین، امید بخش‌ترین و … کتابی که خواندم و این‌که چرا؟
برگزاری نمایشگاه کتاب
در برگزاری نمایشگاه کتاب باید مراحلی را طی کنید:
-
هماهنگی با مدیر و مسئول مربوطه
-
ارائه لیستی از کتاب‌های مورد نظر نمایشگاه به مدرسه برای تأیید
-
سفارش کتاب از کتابفروشی که با شما همکاری می‌کند.
-
جلب همکاری تعدادی از دانش‌آموزان و معلمان برای معرفی و فروش کتاب‌ها
-
دادن بن کتاب به دانش‌آموزان (یا بعضی دانش‌آموزان) مدرسه‌تان. آن‌ها می‌توانند از نمایشگاه مدرسه‌تان خرید کنند.
-
سود حاصله از فروش را می‌توان به فعالیت‌های انسان‌دوستانه اختصاص داد و این موضوع را از پیش اعلام کرد.
مسابقه‌ی کتابخوانی
مسابقه‌ها می‌تواند در موضوعات زیر انجام شود:
-
معرفی یک کتاب مشخص
-
نقد یک کتاب مشخص
-
مواجهه و پرسش در برابر یک کتاب مشخص
-
نوشتن پایانی دیگر برای یک کتاب مشخص
-
طرح پرسش از کتابی مشخص
-
مسابقه‌ی کاریکاتور با عنوان استفاده‌های مختلف از کتاب.
هدیه دادن کتاب
-
هدیه به دانش‌آموزان فعال مدرسه
-
هدیه به مدارس محروم
-
هدیه به خیریه‌ها، کمیته‌ی امداد، بهزیستی و …
حتماً در تابلوی مدرسه و سر صف برای برنامه‌های بالا فراخوان بدهید.
موفق باشید!
