تاریخچه
۱۷ اکتبر سال ۱۹۸۷ بود. جمعیت زیادی در میدان تروکادروی پاریس جمع شده بودند. میدانی که بعد از سال ۱۹۴۸ و امضای اعلامیهی جهانی حقوق بشر، تا آن زمان چنین جمعیتی به خود ندیده بود. خانوادههای محروم، مدافعان حقوق بشر از نقاط مختلف جهان، مقامات بینالمللی، مقامات محلی و تعداد زیادی از شهروندان شهر پاریس در این میدان حضور داشتند.
این جمع، ضمن ادای احترام به قربانیان گرسنگی، خشونت و جهل، نادیده گرفتن حقوق فقرا و محرومین را مخالف قوانین حقوق بشر اعلام کردند و خواستار همکاری و مشارکت همه مردم در دفاع از حقوق خانوادههای فقیر و ادای این حقوق شدند. آنها بر این عقیده بودند که فقرا نباید در اجتماع فراموش شوند، بلکه باید به عنوان عضوی فعال با سایر افراد جامعه در تعامل باشند تا بتوانند از حقوق خود در جامعه دفاع کنند. بعد از پایان این تجمع، باز هم ۱۷ اکتبر هر سال این حرکت در نقاط مختلفی از جهان ادامه پیدا کرد. سنگ یادبودی هم جهت احترام به قربانیان فقر ساخته و در میدان تروکادرو در محل امضای اعلامیه حقوق بشر نصب گردید. این تجمعات تا پنج سال ادامه یافت و در دسامبر سال ۱۹۹۲ مجمع عمومی سازمان ملل روز ۱۷ اکتبر را به عنوان روز جهانی ریشهکنی فقر اعلام کرد. به این ترتیب در نتیجه تلاش خانوادههای محروم و اعلام حمایت و همبستگی افراد در سایر نقاط جهان، بار دیگر فقر و لزوم توجه به فقرا به عنوان یکی از مهمترین مسائل حقوق بشر مطرح گردید. از سال ۱۹۸۷ به بعد ۱۳ کپی از سنگ یادبود جهت یادآوری تلاشها و مبارزاتی که علیه فقر صورت گرفته است و دعوت به ادامهی این مبارزه، در نقاط مختلف جهان نصب گردید.
آغاز و شکلگیری حرکت
سال ۱۹۵۶: تأسیس یک اردوگاه مسکن اضطراری
پدر جوزف روسنسکی به یک اردوگاه مسکن اضطراری در حومه پاریس رفت تا کشیش خانوادههای فقیری باشد که به آنجا پناه میبردند. پدر روسنسکی که خود در شرایط فقر شدید به دنیا آمده بود، با دیدن وضعیت خانوادههای محروم و نادیده گرفته شدن حقوق آنها در اجتماع، یک مؤسسه تأسیس کرد. هدف عمده این مؤسسه، شناساندن حقوق محرومین به اقشار مختلف جامعه و تلاش برای به رسمیت شناختن حقوق آنان در اجتماع بود. بعدها این مؤسسه « ATD Fourth World Movement » نام گرفت. هم اکنون این مؤسسه فعالیتهای گستردهای را در زمینهی مبارزه با فقر در جهان انجام میدهد.
در سال ۱۹۵۶ پدر جوزف روسنسکی با کمک خانوادههای فقیر مؤسسهای تأسیس کرد. مؤسسهای که هدف عمده آن شناساندن حقوق محرومین به اقشار مختلف جامعه و تلاش برای به رسمیت شناختن حقوق آنان در اجتماع بود.
سال ۱۹۹۲ – ۱۹۹۴: تصویب روز جهانی ریشه کنی فقر
در ۲۲ دسامبر ۱۹۹۲، مجمع عمومی سازمان ملل روز ۱۷ اکتبر را به عنوان روز جهانی ریشهکنی فقر اعلام کرد. در ۱۷ اکتبر سال ۱۹۹۴ دبیر کل سازمان ملل ضمن به رسمیت شناختن سهم جهان چهارم، اعلام کرد که سازمان ملل میخواهد قولی را که پدرجوزف روسنسکی به خانوادههای فقیر داده بود را محقق کند.
سال ۱۹۹۶: تصویب سال و دههی ریشهکنی فقر
سال ۱۹۹۶ از طرف سازمان ملل به عنوان سال بینالمللی ریشهکنی فقر نامگذاری شد. این اقدام فرصتی برای به رسمیت شناختن حقوق محرومین در اجتماع و مشارکت فعال آنان برای تحقق جهانی عادلانه فراهم کرد. علاوه بر این، سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۶ از طرف سازمان ملل به عنوان نخستین دههی ریشهکنی فقر، اعلام شد. تصویب این دهه، بحرانی بودن وضعیت محرومین و لزوم رسیدگی به وضعیت آنان را بیش از پیش آشکار کرد.
از یاد نبریم!

در ۱۷ اکتبر سال ۱۹۸۷ بین تجمع کنندگان در میدان تروکادرو چه عهدی بسته شد؟ این عهد که روی سنگ یادبود نوشته شده است، از تمام مبارزان علیه فقر میخواهد از یاد نبرند که:
«در روز ۱۷ اکتبر سال ۱۹۸۷، مدافعان حقوق بشر از همهی قارههای جهان در این جا جمع شدند. آنها به همهی قربانیان گرسنگی، جهل و خشونت ادای احترام کردند و شهادت دادند که بدبختی و بیچارگی سرنوشت آنها نیست. آنها عهد بستند که همیشه در کنار مردمی باشند که برای ریشهکنی فقر در جهان تلاش میکنند.»
نیرومندترین مبارزان را فراموش نکنیم
هر سال سازمان ملل با همکاری مؤسساتی که در زمینهی مبارزه با فقر فعالیت میکنند، عنوانی را برای روز جهانی ریشهکنی فقر انتخاب میکند. امسال نیز (سال ۲۰۱۴) این روز با عنوان «هیچ کس را فراموش نکنیم: همه با هم به مسئلهی فقر بیاندیشیم، دربارهی آن تصمیم بگیریم و علیه آن اقدام کنیم» نامگذاری شده است. این عنوان ما را با این پرسش روبرو میکند که در راه مبارزه با فقر چه کسانی (یعنی چه مبارزانی) فراموش شدهاند؟ در بسیاری از فعالیتهای اجتماعی که با هدف کاهش فقر انجام میشود به محرومین و فقرا همچون کسانی که باید از آنها در برابر فقر دفاع کرد نگاه میشود، نه همچون کسانی که میتوانند مهمترین و نیرومندترین مبارزان علیه فقر باشند. هم اکنون بسیاری از سیاستها و فعالیتهای مبارزه علیه فقر بدون مشارکت و همفکری فقرا و محرومین تعریف و تصویب میشود. در حقیقت این نامگذاری، اولویت برنامههای توانمندسازی محرومین را بیش از پیش آشکار میکند. توانمندسازی محرومین در حوزههای مختلف میتواند موجب شود آنها به مهمترین و تأثیرگذارترین مبارزان علیه فقر تبدیل شوند. (بیشتر…)