با جدی شدن بحران کرونا دوباره بحث خصوصی‌سازی یا دولتی‌سازی (راست‌گرایی و چپ‌گرایی) در حوزه سلامت جدی شد.
عده‌ای وضعیت پر معضل سلامت در ایران که بخش عمده‌ای از آن با مداخلات رانتی-دولتی مدیریت می‌شود، را دلیلی برای خصوصی‌سازی بیش از پیش سلامت در ایران می‌دانند.

بعضی دیگر به سراغ معضلات سیستم درمان آمریکا می‌روند و مواردی مانند هزینه ۱۴۰۰ دلاری تست (اختیاری) کرونا را پیش‌ می‌کشند و عاقبت خصوصی‌سازی سلامت را گوشزد می‌کنند.در آمریکا توسط دو جناح رقیب یعنی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بحث‌های فراوانی در این باره انجام شده است.

در این کلیپ از مجله VOX، که از طیف میانه دموکرات‌ها محسوب می‌شود، توضیح داده می‌شود که چگونه واگذاری بخش بزرگی از حوزه سلامت به بیمه‌های خصوصی درمان را در آمریکا گران کرده است. این ویدئو همچنین توضیح می‌دهد که چرا دولت بهتر و ارزان‌تر می‌تواند حوزه درمان را اداره کند.

منبع: کانال تلگرام مدرسه آزادفکری

نوشتهٔ محمدامین قانعی‌راد

پزشکی می‌تواند بخشی از دانش باشد و در عین حال امکان دارد بخشی از یک صنعت باشد. اینکه آدم‌هایی که به آن‌ها پزشک می‌گوییم و نهادهایی که به آن‌ها بیمارستان می‌گوییم در کدام زمینه‌ها قرار دارند، نشان دهنده مسئله است. در حال حاضر دانش پزشکی که یک نوع حرفه است و در آن حرفه‌گرایی حاکم است، و حتی یک رسالت روی دوش نهاد پزشکی برای ارتقای سلامت جامعه است، تبدیل به صنعت پزشکی شده است. این صنعت شغل و تجارت‌محور است. به عبارت دیگر، پزشکی می‌تواند به مثابه دانایی و یا کسب‌وکار تلقی شود.

در دوران گذشته، دانش پزشکی مبتنی بر سلسله مراتب و اخلاق حرفه‌ای بود. دانشجوی پزشکی در دانشگاه بخشی از خط تولید انبوه پزشکی نبود، دانشجو چندین سال شاگردی می‌کرد و به تعهداتش آشنا می‌شد، چون درون دانشگاه بود. به این ترتیب مسئله سلامت را دیگر محدود به حوزه پزشکی نمی‌دید. با کلیت دانش و مسائل اجتماعی و فرهنگی آشنا می‌شد.

نویسنده: مارک دانیلز
مترجم: زهیر باقری نوع‌پرست

اخلاق پزشکی احتمالا زمانی که بقراط در سوگند معروفش وظایف پزشکان را تعیین کرد آغاز شد. رابطه بین پزشک و بیمار قیم‌مآبانه بود، که در آن پزشکی مطلع تصمیم‌هایی در جهت منافع بیمار ناآگاه می‌گرفت. سوگندی که توسط تمام پزشک‌ها یاد می‌شد، سده‌ها بدون تغییری قابل توجه باقی ماند، هرچند در دهه‌های اخیر به روز شده است.

دادگاههای نورنبرگ پس از جنگ جهانی دوم اخلاق پزشکی را به کانون توجه تبدیل کرد. چگونه ممکن بود که پزشکان متخصصی مانند جوزف منگل چنان کارهای وحشتناکی در اردوگاههای کار اجباری آلمان نازی انجام دهند؟ با اطلاعاتی که در آزمایش‌های وحشتناک او روی بیماران گردآوری شده چه باید کرد؟ آیا باید از آنها در راستای منافع بشریت بهره گرفت؟ یا باید آنها را به نشان احترام به مردگان و میل به پاک نگه داشتن پزشکی سوزاند؟

هالوکاست تاثیر بسزایی در پیشرفت اخلاق پزشکی داشت. استدلال پزشکان نازی این بود که رنج گروهی از انسان ها برای منفعت گروهی دیگر موجه است. در واکنش به این مسئله، سیستم‌های اخلاقی که بر حق بیمار تاکید می‌کردند در اخلاق پزشکی مورد توجه قرار گرفتند: یعنی دکترین اخلاقی آمریکایی حقوق طبیعی و اخلاق وظیفه امانوئل کانت. در واکنش به این پسرفت اخلاقی بود که پیشرفت‌های پزشکی و فناوری‌های جدید آن توسط افکار عمومی و دادگاههای قانون قضاوت می‌شد. از این رو پزشک‌ها در مواجهه با تصمیم‌های بحث برانگیز و تصمیم گرفتن بر سر اینکه حق چه کسانی را به چه کسانی ترجیح دهند، خود را در حال توجه به حق و حقوق بیمار می‌یابند.

یکی از اولین بیمارستان‌هایی که دستگاه دیالیز در اختیار داشت، بیمارستان سوئدی در شهر سیاتل آمریکا بود، که برای تصمیم گیری بر سر اینکه به چه کسانی باید امکان استفاده از این خدمات داده شود و بدین شکل جان آنها نجات داده شود، به چنان مشکل اصلی تبدیل شد که در سال ۱۹۶۲ آنها یک کمیته ویژه اخلاقی تشکیل دادند. از آن زمان، کمیته‌های اخلاقی در جهان مرسوم شده‌اند و به بخشی ثابت از بیمارستان‌ها تبدیل شده‌اند.

نویسنده: دکتر محمد زکریا پزشکی، دانشیار گروه پزشکی اجتماعی دانشکده پزشکی تبریز و مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز
 
نسخه‌نویسی اجتماعی یک روش نوین و موثر برای پیشگیری از بیمار شدن انسان ها و درمان بیماران روانی و جسمی می باشد که در سال های اخیر به بطور فزاینده ای مورد توجه پزشکان انگلستان و کانادا قرار گرفته است.  در نسخه نویسی اجتماعی، پزشک در کنار درمان های پزشکی از ظرفیت های پیشگیری کننده و درمان کننده نهاد های اجتماعی مثل موسسات خیریه، سازمان های مردم نهاد، موزه ها، کلاس های هنری، کلوپ های ورزشی و سالن های تئاتر استفاده می کند.  مرحوم دکتر محمد امین  قانعی راد، استاد جامعه شناسی و رئیس اسبق انجمن جامعه شناسی ایران در سخنرانی های خود در مورد ظرفیت های جامعه می گوید: ” ظرفیت های جامعه اگر تقویت بشه، جامعه خودش معجره گره، جامعه خودش شفاء بخشه “. نسخه نویسی اجتماعی در واقع بدنبال بهره گیری از ظرفیت های جامعه  است تا با استفاده از این ظرفیت ها، اشکالات موجود در شرایط زندگی و یا شیوه زندگی شهروندان را ترمیم نماید.  چنین ترمیمی در بخش بزرگی از افراد سالم منجر به پیشگیری از بیماریهای روانی و جسمی می گردد و در مورد بیماران روانی و جسمی به درمان بسیاری از بیماران کمک شایانی می کند. دکتر مایکل دیکسون پزشک عمومی و مبتکر نسخه نویسی اجتماعی معتقد است که نسخه نویسی اجتماعی بزرگترین تغییر را در سلامتی و مراقبت در قرن 21 ایجاد خواهد کرد.
   
نسخه نویسی اجتماعی برای پیشگیری از بیمارشدن افراد سالم: در نسخه نویسی اجتماعی، پزشک با استفاده از پرسشنامه استاندارد، خانواده ها و افرادی را که برای معاینات دوره ای به او مراجعه می کنند از نظر شرایط زندگی و شیوه زندگی مورد بررسی قرار می دهد و در صورتی که فردی شرایط زندگی ناسالم و یا شیوه زندگی ناسالمی داشته باشد، او را به یک کارمند رابط ( Link Worker  ) ارجاع می دهد. کارمند رابط فردی است که با تمامی نهاد های اجتماعی در ارتباط هست. کارمند رابط، خانواده های سالم و یا افراد سالم ارجاع داده شده توسط پزشک را توانمند می سازد تا از ظرفیت های جامعه برای ترمیم اشکالات موجود در شیوه زندگی و یا شرایط زندگی خودش استفاده نماید. مثلا مسکن ناسالم یکی از علل اصلی بیمار شدن کودکان است و برخورداری کودک از مسکن سالم یک واکسن قوی برای واکسنه کردن او در برابر بیماریهاست. اگر مسکن خانواده ای نیاز به تعمیر داشته باشد، کارمند رابط او را به موسسه خیریه ای که خدمات تعمیر مسکن ارایه می کند ارجاع خواهد داد.

نسخه نویسی اجتماعی برای درمان بیماران روانی و جسمی: در نسخه نویسی اجتماعی پزشک با استفاده از پرسشنامه استاندارد، شرایط  زندگی و شیوه زندگی بیمار را مورد بررسی قرار می دهد و در صورتی که بیمار شرایط زندگی ناسالم و یا شیوه زندگی ناسالمی داشته باشد، او را به کارمند رابط می دهد. کارمند رابط بیمار را توانمند می سازد تا از ظرفیت های جامعه برای ترمیم اشکالات موجود در شیوه زندگی و یا شرایط زندگی خودش استفاده نماید. مثلا بیمار مبتلا به فشارخون بالا که درآمد کافی برای مصرف میوه و سبزی ندارد و فعالیت فیزیکی پایین دارد مورد حمایت موسسات خیریه و کارشناسان داوطلب تغذیه قرار می گیرد و به عضویت گروه های ورزشی در می آید.

در شانزدهم مهرماه 1397 و با همت شورای هماهنگی حوزه سمن‌های سلامت استان آذربایجان شرقی اولین همایش نسخه نویسی اجتماعی در ایران در شهر تبریز برگزار شد.  در این همایش سخنرانان تجارب خود را  در مورد نقش بهبود شرایط زندگی در درمان بیماران بیان نمودند.

امیداست در راستای اجتماعی شدن سلامت، وزارت بهداشت ایران با اتخاد سیاست نسخه نویسی اجتماعی، گام موثری در کاهش هزینه ها و آسیب های ناشی از خدمات بیمارستانی و سرپایی بردارد. تربیت کارمند رابط و آموزش پزشکان در مورد نسخه نویسی اجتماعی، دو اقدام ضروری برای پیشبرد سیاست نسخه نویسی اجتماعی در ایران می باشد.

منبع: کانال تلگرام «جامعه‌شناسی حوزه عمومی»

سابقاً ریشۀ نابرابریِ سلامتی، یعنی تفاوت در میزان بیماری میان گروه‌های اجتماعی مختلف را در خود بیماران می‌جستند. می‌گفتند که بعضی بیماران خیلی دیر به پزشک مراجعه می‌کنند یا دستورات پزشک را رعایت نمی‌کنند و دلیل اینکه مداخلات پزشکیِ کمتری روی برخی بیماران انجام می‌گیرد شاید این باشد که خودشان چنین می‌خواهند.

در قرن حاضر، پژوهش‌ها رفته‌رفته بر عوامل تعیین‌کنندۀ اجتماعی و محیطی بیشتر تمرکز کرده‌اند، از‌جمله اینکه چگونه تفاوت در دسترسی به بیمه و خدمات درمانی می‌تواند بر سلامتی تأثیر بگذارد. به‌تازگی پژوهشگران شروع به تحقیق دربارۀ تفاوت‌ها در نحوۀ برخورد پزشکان و سایر کارکنان بخش درمان با بیماران کرده‌اند. نتایج یکی پس از دیگری نشان می‌دهند که پزشکان و کارکنان بخش درمان با بعضی از افراد و گروه‌های اجتماعی مثل زنان، رنگین‌پوست‌ها، افراد تراجنسیتی و چاق‌ها رفتار متفاوتی در پیش می‌گیرند.

آدمیزاد، پادکستی پزشکی ولی با نگاه از پنجره‌ی علوم انسانی و اجتماعی به طبابت، بهداشت و درمان است.

دکتر مزدک دانشور، پزشک و انسان شناس، مهمان این قسمت رادیو آدمیزاد است.

در دوران مدرن، مسئولیت بهداشت و درمان به مسئولیت‌های دولت اضافه شد. تا پیش از این دولت‌ها تنها مسئول تامین امنیت بودند، اما به دنبال شکل‌گیری بروکراسی اداری و همینطور انقلاب‌های لیبرالیستی در اروپا، دولت‌ها تبدیل به دولت‌های پاسخگو شدند. به همین دلیل بسیاری از وظایفی که پیش از آن بر عهده‌ی دولت نبود، حالا به اساس کار دولت‌ها بدل شد.
اما حیطه‌ی عمل دولت و میزان اختیار آن همواره یکی از موضوعات مطرح در علوم سیاسی است. در حوزه‌ی بهداشت و درمان این مسئله بسیار جدی‌تر هم هست.
دکتر مزدک دانشور، طرفدار کوتاه کردن دست بازار از نظام بهداشت و درمان است.

آدمیزاد، پادکستی پزشکی ولی با نگاه از پنجره‌ی علوم انسانی و اجتماعی به طبابت، بهداشت و درمان است.

در این اپیزود رادیو آدمیزاد نخست  گفتگویی با دکتر امیرحسین جلالی ندوشن روانپزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شده و در آن، به دلایل خودکشی در کادر درمان پرداخته شده است.
در ادامه‌ی این اپیزود خانم دکتر حسینی زاده دندانپزشک خلاصه سه مقاله درباره خودکشی کادر درمان در آمریکا را مرور کرده اند.

سالهاست بحث مشکلات صنفی در گروههای پزشکی می چرخد.اما متاسفانه در یک دایره بن بست در حال چرخیدن هستیم.قبلا یکی از عوامل به نتیجه نرسیدن مباحث صنفی را عدم باورمندی خودمان به حقی که استحقاق آن را داریم بیان نمودم؛ اکنون به عامل دیگری می پردازم که حتی بسیار مهم تر از اولی است:

در اکثر جوامع پزشکان به عنوان الیت و طبقه برگزیده ی جامعه شناخته می شود.در جامعهء ایران به دلیل سخت تر بودن ورود به رشته پزشکی نسبت به کشورهای دیگر -برای افراد با سهمیه آزاد- به همان نسبت انتظار بالاتری هم از آنها می رود.اما متاسفانه پزشکان کشور ما از نظر اطلاعات در مورد حقوق صنفی در مقایسه نه با کشورهای توسعه یافته، حتی نسبت به اصناف دیگر کشورمان که طبیعتآ تحصیلاتی بسیار کمتر داشته و انتظار کمتری هم از آنها می رود،عقب تر است! حتما وقتی خبر حرکات هماهنگ صنفی از جمله تجمع و اعتصاب و… در ایران و در کشورهای دیگر از طرف کارگران و سایر اصناف زحمتکش می شنویم و می بینیم به آنها غبطه می خوریم و از این حجم محافظه کاری و ناتوانی در صنف مان متاثر می شویم.

کیست که نداند وقتی اصنافی با اهمیتی بسیار کمتر از پزشکی با اتحاد اعضای آن صنف می توانند بزرگترین حرکتها را انجام دهند؛ پزشکان که بدون اغراق از مهم ترین صنف های جامعه هستند می توانند کارهای بزرگتر و مهمتری در راه احیای صنف خود انجام دهند.حالا سوال این است که چرا با وجود داشتن دو امتیاز نخبه بودن و حیاتی بودن، بازهم صنف پزشکی در ایران از ناتوان ترین اصناف جامعه از نظر حرکت جمعی به شمار می رود؟

یکی از مهمترین عوامل این مساله نحوه تربیت افرادی است که در کشورمان بعدا به عنوان پزشک مطرح می شوند.در جامعه ای به سر می بریم که والدین، فرزندانی تربیت می کنند که به جز نمره و تراز و رتبه بالاتر و نهایتا قبولی در رشته پزشکی سودای دیگری در سر ندارند.و طبیعتا بعد از موفقیت در کنکور سخت و نابرابر پزشکی، خانواده و فرد فکر می کنند که فتح الفتوح کرده اند.چنین فرد اشباع شده ای بدون توجه به شرایط و مصائب پزشکی شروع به تحصیل و فراگیری متون حجیم پزشکی می کند تا جاییکه پس از فارغ التحصیلی وارد دنیای واقعیتهای شغل پزشکی می شود.سالها زحمت و خون دل خوردن و ورود در دنیایی که پایین ترین تعرفه پزشکی در جهان را دارد؛ اما اکثریت مردم آن، پزشکان را به دلیل ندانم کاری عده ای معدود، تاجران سودجو و افرادی که از مالیات فرار می کنند معرفی می نمایند!

پزشکی که در این سیستم تربیت می شود از هیاهوی ماقبل کنکور تا درسهای حجیم بعد از آن، فرصت تامل در زندگی را از دست می دهد؛ فرصت مطالعه کتابهای غیر درسی را از دست می دهد؛ فرصت آشنایی با حقوق خود را از دست می دهد؛ و در نتیجه با خیل پزشکانی مواجه هستیم که حق و حقوق که سهل است برای انجام اولیه ترین کارهای خود مانند یک شاگرد مدرسه ابتدایی از مسئولان اجازه می گیرد! و مدام مواظب است کاری نکند که خشم آقا معلم را برانگیزد! بارها در گروههای پزشکی همکارانی راشاهد بوده ام که در جایی که حقی دارند به جای مطالبه از یک مثلا کارمند بیمه اجازه می گیرند! و به این ترتیب شاهد صنفی هستیم که نه تنها از ذکاوت خود برای اثبات مظلومیتش نمی تواند استفاده کند بلکه با ندانم کاری به عنوان قشری که خون مردم را در شیشه کرده است شناخته می شود!

تا زمانی که تربیت پزشک از خانواده تا جامعه بر مبنای درس خواندن و فراگیری محفوظات باشد و از تربیت پزشکان چند بعدی و آشنا به حقوق خود و مطالبه گر غافل باشیم؛ شاهد خیل ی از پزشکان خواهیم بود که دارای استعداد و هوش بالا هستند؛ اما چون به عنوان یک شهروند حق مدار تربیت نشده اند به جای سر بلند کردن و سینه سپر کردن در مقابل قوانین ظالمانه از هوش خود برای دور زدن این قوانین و پیدا کردن راههای در رو استفاده می کنند و در نتیجه عده ای از پزشکان که استفاده از این استراتژی ها را صحیح نمی دانند و در اقلیت به سر می برند؛ و توان انجام حرکت صنفی مستقل را هم ندارند؛ در ظاهر به عنوان قربانیان ظاهری این سیستم دیده می شوند؛ اما فی الواقع در این بازی ناجوانمردانه همهءپزشکان قربانی هستند !

گاهی فراموش می کنیم که دنیای سرپامانی مادی که غرق در آنیم؛ اولیه ترین و پست ترین سطح حقوق صنفی است.هیچکس نگران شأن صنف پزشکی، نگاه جامعه به این صنف و حقوق غیر مادی صنف پزشکی نیست.هیچکس به فکر سمپاشی سازمان یافته علیه جامعه پزشکی در ایران نیست.کمتر کسی از پزشکان به فکر ایجاد رسانه ای فراگیر و با مخاطب عام برای بیان مطالبات غیر مادی و واقعیتهای جامعه پزشکی است.

کوتاه سخن اینکه، تربیت پزشک تک بعدی و یک جانبه نگر، که بیشتر از حقوق خود به وظایفش مشغول است؛ علت العلل کم اثر بودن مطالبات صنف پزشک و ناتوانی آنهاست.

دکتر امیرحاجی اسدی-روانپزشک

منبع: کانال تلگرامی تجویز منطقی دارو

دکتر «مری بَسِت» (Mary Bassett) بیش از ٣٠ سال از عمر خود را صرف تلاش در حوزه‌ی ارتقای برابری، سلامت و عدالت اجتماعی، در حوزه دانشگاهی، خدمات دولتی و فعالیت‌های انسان‌دوستانه نموده است. او از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، به عنوان مقام ارشد دپارتمان بهداشت شهر نیویورک فعالیت داشته است؛ جایی که عدالت نژادی را در در اولویت تصمیم گیری های دپارتمان قرار داد.

دکتر بست در اوایل کار خود، به مدت ١٧ سال در دانشکده پزشکی دانشگاه زیمباوه خدمت کرد و در این مدت، طیف وسیعی از مداخلات پیشگیری از ایدز را توسعه داد. در این ویدئو در سال ۲۰۱۶، او از آن تجربه‌ها و چگونگی تغییر رویکردش به حوزه پیشگیری و درمان صحبت می‌کند.

هیچ پزشکی بدون کنجکاوی دربارۀ آدم‌ها نمی‌تواند پزشک خوبی باشد.

پزشکان در مقایسه با دیگران تجربۀ عجیبی از زندگی انسانی دارند. آن‌ها مردم را در آسیب‌پذیرترین موقعیت‌ها می‌بینند، در لحظاتی که هراسان و غم‌زده‌اند یا وقتی که آخرین دقیقه‌هایشان را می‌گذرانند.

گاهی مردم پزشکان را متهم می‌کنند به اینکه احساساتشان از بین رفته، یا درد و مرگ برایشان عادی شده، اما وقتی در چشم یک پزشک بنشینیم، بهتر می‌فهمیم که برابر دانستن ارزش همۀ انسان‌ها چه آزمون سختی است.

«آتول گاواندی» برای فارغ‌التحصیلان دانشکدۀ پزشکی از مسئولیت سنگین پزشک‌بودن گفته است.

آدمیزاد، پادکستی پزشکی ولی با نگاه از پنجره‌ی علوم انسانی و اجتماعی به طبابت، بهداشت و درمان است.

در این اپیزود رادیو آدمیزاد ، با دکتر مزدک دانشور درباره‌ی تاثیرات نابرابری های اجتماعی بر سلامت افراد جامعه گفتگو شده است.

صحبت از نابرابری، تنها صحبت از توزیع ناعادلانه‌ی ثروت نیست. صحبت از تاثیرات ماندگاری است که ممکن در سلامت آدمی مثل وزن، فشار خون، افسردگی و خیلی چیزهای دیگر مشهود باشد.

این قسمت از پادکست رحا (وابسته به مجموعه‌ی موسسه رحمان) به سراغ بحث نابرابری و سلامت رفته‌ است.

در این اپیزود، روایت تعدادی از بیماران درگیر با چالش فقر و نابرابری در حوزه سلامت را می‌شنویم و به ابعاد جامعه شناختی این نابرابری از دریچه نظرات دکتر سعید مدنی نگاه می‌کنیم.