«آیا دو چشمش ندادیم ؟ و زبانی و دو لب؟ و هر دو راه [خیر و شر] را به او نمودیم؛ * و[لى] نخواست از گردنه بالا رود! * و تو چه دانى که آن گردنه [سخت] چیست؟ * بندهاى را آزاد کردن، * یا در روز گرسنگى، طعام دادن؛ * به یتیمى خویشاوند، * یا بینوایى خاکنشین. * و آنگاه از زمرهی کسانى بودن که ایمان آورده و یکدیگر را به شکیبایى و به مهربانى سفارش کردهاند؛ * اینانند مبارکان.»
(سوره بلد، آیات 8 تا 18)
هر روز، وقتی که هر کدام از ما بر سر کلاسهای مدرسه و دانشگاه، یا در محل کار خود مشغول هستیم، در جایی دیگر از شهر، فقر و بیعدالتی هر روز صبح آغاز به کار کرده و در تار و پود دیوارها و آدمها، حیات خود را از سر میگیرد. برای برخی از ما آگاهی از رنج و دردی که وجود دارد، به معنای یأس و نومیدی است. اما برای برخی دیگر، این آگاهی برانگیزندهی عزمی جدی برای تغییر است؛ تغییری که دو وجه اصلی دارد: تغییر در بودنِ ما و تغییرِ شرایطِ مردمانی که در رنج هستند. فقری که در برابر چشمان ماست، فرصتی است تا به عوض تکرار هر روزینهی روزمرگی و تنهایی و رکود، در کنار برادرانمان ارتباط، امید و دهش را کشف کنیم. فقرِ مردمانی که از نبودِ سلامتی، آموزش و حتی امنیت جانی در رنجاند، تنها برای کسی که فراموشی و سختدلی را انتخاب کند، مایهی یأس خواهد بود. اما آن که هماره در جستجوی امید بوده است، به استقبال برادری خواهد رفت. و این خواستی مشترک است که در درون هر انسانی جاری است.
پروندهی «فقر»، امید دارد تا خوانندگان را با فقر و تعاریف آن، حوزه های بروز و ظهور آن، عوارض و پیامدهای فردی و اجتماعی آن و همینطور چگونگی تولید و یا ریشهکنی آن بهتر آشنا کند.
یکی از بخشهای این پرونده گزیدهای از آیات قرآن و سخنان پیشوایان اسلام در بارهی فقر با عنوان «چه چیز مارا به جهنم درآورد؟» و گزیدهای از تفسیرهای سوره ماعون در مطلبی با عنوان «آنکه در رفع نیاز محرومین نمیکوشد بیباور به دین و قیامت است» میباشد.
اما در بخش مقالات، در مقالهای با عنوان «فقر در بستر زندگی» برخی از مهمترین حوزههای بروز و ظهور فقر مثل بهداشت و آموزش را مروری اجمالی میکنیم. مقالهی «چند باور غلط درباره ی فقر» به بررسی و موشکافیِ برخی باورهای رایج در اجتماع درباره فقر میپردازد که بسیاری از اوقات مبارزه با فقر را با مشکل مواجه میکنند. این مقاله بخشهای دیگری هم دارد که در ویرایشهای بعدی این پرونده در اختیارتان قرار خواهد گرفت.
در مقالهی «مرگهای خاموش در سکوت تماشا» به بررسی وضعیت سلامت فقرا، عوامل مؤثر برآن و همینطور تأثیر متقابل و فاجعهبار فقر و بیماری میپردازیم. در مقالهای با عنوان «بحران گرسنگی» به یکی از مهمترین مسائل محرومین یعنی گرسنگی و بررسی علتها، پیامدها و راهکارهای مقابله با آن میپردازیم؛ بحرانی که به شدت بر سلامتی و آموزش فقرا تأثیرات منفی دارد. مقالهی «نانآوران کوچک و آوارگی رؤیاهاشان» پدیدهی کودکان کار و علتهای بروز آن را مورد مطالعه قرار میدهد و راهکارهایی اجمالی برای مددکاران ارائه میدهد. در بخش مقالات مطلب دیگری با عنوان «همگام با فقرا؛ در راه مبارزه با فقر» نیز وجود دارد که به معرفی تاریخچه روز جهانی ریشهکنی فقر و ارائه برخی پیشنهادات عملی برای مقابله با فقر در سطح جامعه و مدارس و همینطور معرفی برخی فیلمها و کتابهای مناسب میپردازد.
علاوه بر مقالات، پروندهی فقر شامل بخشهای دیگری از جمله معرفی کتاب (بزرگسال، نوجوان و کودک) با موضوعات مرتبط با فقر، معرفی فیلمهای داستانی و مستند، گزیدهی اشعار، کاریکاتور و معرفی برخی منابع مطالعاتی نیز هست.
مطالعهی این پرونده برای تمامی افرادی که دغدغهی فقر و عدالت دارند، مددکاران اجتماعی و تمامی فعالانی که برای پاک شدن جهان پیرامون خود از این بحران در تلاشاند مناسب است.
در زیر میتوانید فهرستی از مطالب این پرونده را مشاهده نمایید:
- «چه چیز ما را به جهنم در آورد؟» (آیات و احادیثی دربارهی لزوم و چگونگی پرداختن به امر تهیدستان و محرومین)
- «آنکه در رفع نیاز محرومین نمیکوشد بیباور به دین و قیامت است» (گزیدهای از تفسیرهای امام موسی صدر، علامه طباطبایی و آیتالله طالقانی بر سوره ماعون)
- چند باور غلط دربارهی فقر (بخش اول)
- فقر در بستر زندگی (مروری بر حوزههای مهم نمود فقر)
- بحران گرسنگی(علتها، پیامدها، و راهکارها)
- مرگهای خاموش در سکوت تماشا (درآمدی بر بیعدالتی در حوزهی سلامت)
- نانآوران کوچک و آوارگی رؤیاهایشان (کودکان کار و خیابان؛ مشکلات و راهکارها)
- همگام با فقرا؛ در راه مبارزه با فقر (به مناسبت روز جهانی ریشهکنی فقر)
- معرفی کتاب «اندرون جهان سوم (کالبدشکافی فقر)»
- فقر فرهنگی و ناکارآمدی آموزش
- انتقاد از مدرسه
- معرفی کتاب «صدای فقرا، فریاد برای تغییر (پیامدهای توسعه)»
- معرفی کتاب «در آفریقا همیشه مرداد است»
- کدام یک محرومیم؟ (معرفی داستانهایی با موضوع فقر)
- معرفی فیلم «پایان فقر؟» (?The End of Poverty)
- معرفی فیلم «بچههای آسمان»
- معرفی فیلم «دزد دوچرخه»
- معرفی مستند «یک جهان تشنه»
- معرفی مستند «ماهیها در سکوت میمیرند»
- «تو بخواب ای شیعهی پاک اعتقاد!» چند قطعه شعر از اشرفالدین رشتی (نسیم شمال)
- «به روی برف نشان قدم نخواهد ماند» (فقر، غنا و اشرافیت در شعر روزگار مشروطه)
- غمهای شهر سیاه (گزیدهای از شعر عرب با موضوع فقر)
- کاریکاتورهایی با موضوع فقر